Wanneer worden monopolies van digitale platforms als die van Google, Meta en Amazon te sterk en hoe geef je nieuwkomers een kans? Jasper van den Boom van het Tilburg Institute for Law, Technology and Society ontwikkelde een nieuwe, gelaagde vorm van regelgeving om digitale markten beter te kunnen reguleren. Hij promoveert op 14 juni 2023 op het onderzoek aan Tilburg University.
De digitale sector is een hoeksteen van de modern economie, maar het reguleren van digitale ondernemingen is een nieuw gebied voor wetgevers en mededingingsautoriteiten dat zorgt voor de nodige uitdagingen. Rechtswetenschapper Jasper van den Boom onderzocht nieuwe methoden om digitale markten te reguleren door het perspectief te nemen dat deze markten een netwerkindustrie vormen. Door inzichten uit de economie en bedrijfswetenschappen te combineren met inzichten uit de regulering van de netwerkindustrie voor telecommunicatie, ontwikkelde hij een nieuwe manier van regelgeven: progressieve ecosysteem regulering.
In zijn proefschrift laat Van den Boom allereerst zien waarom digitale platformmarkten met platformen zoals Google’s zoekmachines, Meta’s sociale media en Amazon’s Marktplaats vaak monopolies vertonen. Hij ontwikkelde een theorie voor de ‘digitale natuurlijke monopolie’, die verklaart waarom platformmarkten vaak sterk geconcentreerd zijn.
Vervolgens toont hij aan dat ondernemingen met een monopolie in een platformmarkt nog steeds concurrentiedruk voelen door de aard van het digitale netwerk. Hiervoor ontwikkelde hij een conceptueel model voor concurrentie tussen ecosystemen die bestaan uit groepen actoren of producten. Digitale ondernemingen concurreren om een deel van het digitale netwerk te veroveren, zodat zij daar vervolgens controle uit kunnen oefenen. Een sterke positie in één of meerdere platformmarkten kan ingezet worden om de positie in ecosysteemconcurrentie te versterken. Van den Booms theorie helpt verklaren wanneer concurrentie tussen ecosystemen gezond is en wanneer er concurrentiebeperkend gedrag wordt vertoond.
Op basis van deze inzichten stelt de promovendus een systeem van ‘progressieve ecosysteem regulering’ voor. Het doel van deze regelgeving is om nieuwkomers in de markt te beschermen tegen concurrentie van grote digitale ecosystemen. De regelgeving is verdeeld in drie lagen: zwaar gereguleerd, licht gereguleerd en beschermd. De gelaagde structuur staat wetgevers toe om de regelgeving snel aan te passen wanneer de realiteit in de markt verandert. Met dit voorstel daagt het proefschrift onze bestaande ideeën over regulering uit en ontwikkelt het een nieuw paradigma voor de inzet van regelgeving in digitale markten.
