Het kabinet steunt de inzet van de Europese Commissie om digitale EU-wetgeving te vereenvoudigen via zogeheten omnibus-pakketten, maar wil niet zonder voorbehoud instemmen. Nederland wil ruimte houden om over onderdelen die zorgen oproepen zelf te kunnen onderhandelen. Extra uitstel van de AI Act – via een zogenoemde stop-the-clock – wijst het kabinet nadrukkelijk af. Dat zou volgens Den Haag juist tot meer onzekerheid voor bedrijven leiden.
De reactie volgt op de motie-Vermeer (BBB), die vraagt om volledige steun voor de digitale omnibuslijn en om te pleiten voor verdere verruiming van stop-the-clock in de AI Act. Ook vraagt de motie om extra verbeteringen van digitale regels binnen de Europese Digital Fitness Check.
Op de achtergrond spelen de recente, omstreden Omnibus-voorstellen van de Europese Commissie. Die moeten volgens Brussel leiden tot “administratieve vereenvoudiging”, maar maatschappelijke organisaties, juristen en privacy-experts waarschuwen dat de voorstellen in de praktijk kunnen leiden tot het afzwakken van essentiële waarborgen, zoals de AVG, de ePrivacy-regels en bepaalde kernbepalingen van de AI Act.
In de gelekte concepten – inmiddels bevestigd in de officiële publicatie van november – bleek bijvoorbeeld dat bedrijven gevoelige persoonsgegevens zouden mogen gebruiken voor AI-training op basis van een “gerechtvaardigd belang”, en dat de definitie van persoonsgegevens zou worden ingeperkt. Ook worden cookie-regels mogelijk ondergebracht in de AVG, waarbij het risico bestaat dat toegang tot apparaten makkelijker wordt gemaakt zonder voorafgaande toestemming. Organisaties als EDRi, noyb en het NJCM waarschuwen dat dit een structurele verzwakking van privacy, transparantie en toezicht zou betekenen en dat vooral Big Tech hiervan profiteert.
Met name bij de AI Act is het kabinet kritisch. De voorgestelde aanpassingen in de Omnibus-pakketten leiden volgens Nederland tot onnodig en onduidelijk uitstel van de implementatie, terwijl toezicht op risicovolle algoritmes juist tijdig moet worden geregeld. De Omnibus-voorstellen voor AI stellen bepaalde verplichtingen voor hoog-risicosystemen uit en geven leveranciers onder voorwaarden de mogelijkheid om aan kernverplichtingen te ontsnappen.
Verdere uitbreiding van stop-the-clock ziet het kabinet daarom niet zitten: nog meer vertraging zou ondernemers in onzekerheid laten, niet bijdragen aan lagere regeldruk en het risico vergroten dat burgers minder goed beschermd zijn tegen schade door AI-systemen.
Het kabinet kan de motie-Vermeer een oordeel Kamer geven, op voorwaarde dat deze zo wordt geïnterpreteerd dat Nederland constructief meewerkt, maar wel onafhankelijk positie kan blijven innemen in de onderhandelingen. Daarbij moet er ruimte zijn om zorgen te blijven uiten, waaronder het bezwaar tegen extra uitstel van de AI Act en tegen onderdelen van de Omnibus die volgens Nederland verder gaan dan louter technische vereenvoudiging.
Nederland benadrukt dat vereenvoudiging niet mag leiden tot nieuwe lasten, verzwakte privacybescherming of aantasting van nationale veiligheidsbevoegdheden. Als de motie echter zou betekenen dat Nederland zonder kritiek of onderhandeling volledige steun moet uitspreken, dan ontraadt het kabinet de motie.
