De ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Van Huffelen (Koninkrijksrelaties en Digitalisering) ingestemd met toezending aan de Tweede Kamer van de verzamelbrief digitalisering. Dit is de eerste keer dat meerdere onderwerpen op het digitale terrein zoveel mogelijk samen naar het parlement gaan. In de brief staat onder andere de voortgang op de doelstellingen en actiepunten uit de in het afgelopen jaar gepresenteerde Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren en de plannen voor 2024.
Staatssecretaris Van Huffelen: “Digitalisering wacht op niemand. Alleen met stevige sturing zorgen we ervoor dat je data niet zomaar gedeeld worden, kinderen online beschermd worden en nieuwe technologieën werken voor mensen en niet andersom. Ik hoop en vertrouw op een constructief gesprek met de nieuwe Tweede Kamer en de Eerste Kamer komend jaar, over het in goede banen leiden van deze veelomvattende en ongelooflijk impactvolle ontwikkelingen.”
Iedereen moet kunnen meedoen in het digitale tijdperk. De inzet van het kabinet en maatschappelijke partners droeg eraan bij dat het aantal Nederlanders met digitale basisvaardigheden groeide van 79% naar 83%. Hiermee heeft het kabinet de Europese doelstelling voor 2030 nu al ruimschoots bereikt: in dat jaar moet 80 procent van de EU-bevolking over ten minste digitale basisvaardigheden beschikken. Dit is een mooie start, maar het blijft nodig om ook in 2024 te blijven investeren in de digitale vaardigheden van alle Nederlanders. Dat doet het kabinet onder andere door digitale geletterdheid onderdeel te maken van het curriculum in het basis- en voortgezet onderwijs en cursussen in bibliotheken voor iedereen die meer wil leren.
Vertrouwen in de digitale wereld is een belangrijke voorwaarde om volledig mee te kunnen doen. Op grond van veiligheidsoverwegingen en internationale voorbeelden heeft het kabinet een principebesluit genomen om te kiezen voor de overheidsextensie ‘.gov.nl.’. Om inzicht te krijgen in de financiële en organisatorische gevolgen, laat het kabinet op de realisatie van verschillende extensies een uitvoeringstoets doen.
Naast de uniforme domeinnaamextensie werkt het kabinet ook aan het Register Internetdomeinen Overheid (RIO) als bron waar burgers terechtkunnen voor een snelle check op de echtheid van overheidswebsites. Nu kan men al terecht bij bijvoorbeeld www.veiliginternetten.nl en www.digihulp.nl. In 2024 zal het register worden uitgebreid met de websites van de medeoverheden. Dan zal ook via gebruikersonderzoeken worden onderzocht hoe burgers het beste ondersteund kunnen worden bij hulpvragen over overheidswebsites.
Vertrouwen in de digitale wereld vraagt ook dat we ons blijvend voorbereiden op technologieën die zich in rap tempo ontwikkelen. In 2023 zijn daarom voor immersieve technologie en voor generatieve AI de kansen, risico’s en het handelingsperspectief van de overheid in kaart gebracht. Ook is de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) gestart als algoritmetoezichthouder. Tot de taken behoren het signaleren, analyseren en rapporteren van algoritmerisico’s. In 2024 maakt het kabinet een intensivering van de activiteiten van de directie Coördinatie Algoritmes binnen de AP mogelijk met het daarbij behorende budget van € 2 miljoen in 2024.
Als het gaat om gebruik van generatieve AI door Rijksorganisaties is het recente advies dat alleen te doen als er aantoonbaar wordt voldaan aan geldende wet- en regelgeving. Het kabinet wil daarom het gebruik van generatieve AI binnen de overheid en in de verschillende sectoren op een veilige en verantwoorde manier bevorderen. Om die reden verschijnt in januari 2024 de kabinetsbrede visie op generatieve AI.
Iedereen moet regie hebben over het eigen digitale leven. Elke burger moet grip hebben op de eigen persoonlijke gegevens en het gebruik ervan. Hier werkt het kabinet aan door, waar mogelijk, eigen gegevens bij de overheid in te laten zien en bij fouten te laten corrigeren. Bovendien moeten burgers binnen de grenzen van de wet kunnen bepalen met wie gegevens worden gedeeld. Om te zorgen dat dit op een verantwoorde manier gebeurt is wetgeving, kaderstelling en toezicht nodig. Zo wordt er in 2024 structureel geld vrijgemaakt voor toezicht op het gebruik van cookies door de AP.
Daarnaast neemt Nederland hierin het voortouw door te werken aan een betrouwbare, veilige en privacyvriendelijke digitale identiteit. Daarom wordt er gewerkt aan een digitale identiteitswallet waarmee een gebruiker straks kan inloggen en gegevens kan delen. Naar verwachting wordt in het eerste kwartaal van 2024 een werkende, eerste versie van deze Nederlandse open source voorbeeld-wallet opgeleverd
Volwaardige digitalisering van de overheid is vereist voor succes in de eerste 3 lijnen van de werkagenda en ook om als overheid zelf, intern én naar buiten toe, goed te kunnen functioneren. Daarvoor moet de overheid open en gedreven door publieke waarden werken. Een andere manier om de verantwoorde inzet van digitalisering te verbeteren is het versterken van het stelsel voor Chief Information Officers (CIO). Deze zijn verantwoordelijk voor de digitalisering binnen de Rijksoverheid. Het kabinet wil de rol van de CIO in 2024 verder versterken en daarmee hen in staat stellen om ervoor te zorgen dat bijvoorbeeld de informatiehuishouding op orde is, de kwaliteit van IT-systemen wordt verbeterd, problematische legacy wordt aangepakt en de digitale dienstverlening steeds beter wordt. Daarom zal het CIO-stelsel geëvalueerd en herzien worden. Daarbij wordt in het bijzonder gekeken naar de coördinerende rol van CIO Rijk.
Het kabinet vindt het belangrijk dat burgers en bedrijven in het Caribisch deel van het Koninkrijk ook profiteren van de kansen van waardengedreven digitalisering en dat zij in staat zijn risico’s van digitalisering te verzachten. Dat is nu nog niet voldoende het geval. Daarom is begonnen met het versterken van de digitale dienstverlening van de overheid, het verbeteren van de digitale infrastructuur en het vergroten de kennis en kunde van burgers en bedrijven. In 2023 is gestart met de voorbereidingen voor de invoering van een Burgerservicenummer (BSN) en DigiD. Het kabinet verbetert ook de adressen- en gebouwenregistratie. In 2024 worden luchtfoto’s en hoogtemetingen van Caribisch Nederland digitaal beschikbaar gemaakt. Daarmee wordt een allereerste stap gezet voor het invoeren van de basisregistraties. Ook op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten spelen soortgelijke vraagstukken die we in gezamenlijkheid aan het oplossen zijn.
