Hoe zorg je ervoor dat openbare registers de privacy van burgers adequaat beschermen? En zijn openbare registers eigenlijk nog wel van deze tijd? Deze en andere vragen staan volgende week centraal in de oratie ‘Openbare persoonsgegevens’ van prof. mr. dr. Anna Berlee. Dan wordt ze benoemd tot hoogleraar Gegevensbescherming en Privacyrecht.
In voorproefje van de oratie is nu al te lezen op de website van de Open Universiteit (1)
We delen veel over onszelf op sociale media als Facebook, Twitter en Instagram. Tegelijkertijd wordt er ook veel informatie over ons gedeeld via zogeheten openbare registers. Dat zijn databases die voor iedereen toegankelijk zijn. Een voorbeeld daarvan is het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Daar is informatie te vinden over bedrijven, stichtingen en organisaties die actief zijn in ons land.
Er zijn ook openbare registers met gegevens over vastgoed, vermogen en burgerlijke staat. Bij het instellen van deze registers heeft de wetgever besloten dat bepaalde persoonsgegevens en andere data gedeeld mogen of moeten worden met het publiek. Zo tracht de overheid onder meer transparantie en rechtszekerheid in het handelsverkeer te bewerkstelligen.
Zo kun je nagaan of iemand ook daadwerkelijk is wie hij zegt dat hij is, of uitzoeken naar wie je een dagvaarding moet opsturen. Een ander doel dat de overheid met openbare registers probeert te bereiken, is het indammen van criminaliteit en terrorisme.
Tot slot probeert de overheid het vertrouwen in bepaalde beroepsgroepen te vergroten. Dankzij een BIG-registratie weet je dat een zorgprofessional gecertificeerd is. Er is zelfs een register waarin Tweede Kamerleden al hun nevenactiviteiten moeten opgeven. “Allemaal goede redenen om van overheidswege te bepalen dat bepaalde informatie geopenbaard mag worden”, zo stelt Anne Berlee.
Maar openbare registers kennen ook een schaduwzijde. Zo kan de privacy van burgers in het gedrang komen. Er zijn meer dan genoeg praktijkvoorbeelden waaruit is gebleken dat mensen deze openbaarheid misbruiken voor intimidatie, dreigementen en andere misdrijven. Zo worden bijvoorbeeld woonadressen van journalisten, politici en advocaten opgevraagd en via internet verspreid. Als dat gebeurt met kwaadaardige motieven, dan spreken we van doxing.
“Deze en andere vormen van misbruik wordt ook in de hand gewerkt doordat de openbare registers zo eenvoudig te raadplegen zijn. Een paar klikken via een website en je kunt van alles over iemand te weten komen, zeker wanneer je gegevens uit verschillende openbare bronnen combineert”, meent Berlee. De keerzijde is dat openbare registers misbruik faciliteren.
Wat is de oplossing hiervoor? Volgens de hoogleraar in spe zoekt de politiek de oplossing in wetgeving die afscherming voor individuele gevallen mogelijk maakt. Het wetsvoorstel Datavisie Handelsregister is daar een voorbeeld van. Zzp’ers die hun privéadres als correspondentieadres gebruiken voor hun bedrijf kunnen een afschermverzoek indienen bij de KvK.
Verder komt de politiek met wetsvoorstellen om het openbaar maken van een adres met als doel om iemand te intimideren strafbaar te stellen. Dan moet je denken aan een wettelijk verbod op doxing. De minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz-Zegerius wacht op dit moment het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens en de Raad van State af. Zodra deze binnen zijn en de minister aanpassingen heeft gemaakt, stuurt ze het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer.
Berlee roept in haar oratie op om de noodzaak van openbare registers kritisch onder de loep te nemen. Op donderdag 22 september presenteert de toekomstig hoogleraar een raamwerk waarmee het mogelijk is om te bepalen of een openbaar register de juiste balans heeft gevonden tussen openbaarheid en privacy.
https://www.ou.nl/-/oratie-anna-berlee-zijn-openbare-registers-nog-wel-van-deze-tijd
