Een meerderheid van de Nederlanders (54 procent) vond het goed dat er referendum is gehouden over een nieuwe wet voor de inlichtingendiensten (Wiv, in de volksmond beter bekend als de 'Sleepwet'). Het referendum leverde uiteindelijk een nipte tegenstem op. Belangrijkste motief om tegen te stemmen was privacy, belangrijkste motief om voor te stemmen was veiligheid. Dat blijkt uit een onderzoeksrapport van stichting Kiezersonderzoek Nederland onder leiding van politicoloog Kristof Jacobs van de Radboud Universiteit.
De opkomst bij dit referendum was aanmerkelijk hoger dan bij het Oekraïne-referendum in 2016 (52 procent versus 32 procent van de kiesgerechtigden bij het eerste referendum). Het feit dat er tegelijk met het referendum ook gemeenteraadsverkiezingen werden gehouden is een belangrijke verklaring voor deze fors hogere opkomst. Van de opgedaagde kiezers zegt 12 procent niet voor het referendum hebben gestemd als er niet gelijktijdig gemeenteraadsverkiezingen waren gehouden.
Privacy versus veiligheid
De uitslag liet een nipte meerderheid zien voor het tegen-kamp: 49,44 procent stemde tegen, 46,53 procent voor. Daarnaast stemde ook maar liefst 4,03 procent blanco. Belangrijkste motief om tegen te stemmen was privacy, belangrijkste motief om voor te stemmen was veiligheid.
Het tegen-kamp is er goed in geslaagd zijn argument over te brengen dat de AIVD nieuwe bevoegdheden nodig heeft (59 procent mee eens). Daarnaast was er ook grote steun voor het argument dat de huidige wet de privacy schendt (38 procent). Dit alles suggereert dat veel kiezers weliswaar een nieuwe wet wilden, maar ook wilden dat de wet werd aangepast.
Goed dat er een referendum gehouden werd
De raadsverkiezingen trokken verder vooral extra voorstanders van de Wiv naar de stembus en mensen die blanco stemden. Zonder de gemeenteraadsverkiezingen zou het verschil tussen de voor- en tegenstem veel groter zijn geweest. De kiezer was verder een stuk positiever over het feit dat er een referendum werd gehouden dan in 2016. Toen was maar een kwart van de kiezers gecharmeerd van het Oekraïne-referendum, nu vond een meerderheid van de kiezers (54 procent) dat het goed is dat er een referendum werd gehouden over de Wiv.
Informatie en vertrouwen
Belangrijkste bron van informatie over het referendum was televisie, gevolgd door social media. Daarnaast was er onvrede over het feit dat verschillende betrokken partijen onbetrouwbare informatie gaven over het referendum: 39,6 procent van de respondenten vond dat de informatie onbetrouwbaar was. Het vertrouwen in betrokken spelers was verder vrij laag. Eén van de aanjagers van het referendum, Arjen Lubach, scoorde zelfs het laagst met een 5.6.
Klik hier om het Nationaal Referendum Onderzoek 2018 te bekijken.
