AI biedt kansen voor het primaire proces in het onderwijs, maar hoe verzilveren we die kansen, wat zijn de risico's en hoe houden we zelf de regie? Leden van de VO-raad bogen zich over deze vragen tijdens de Algemene Ledenvergadering (ALV) van de VO-raad op donderdag 30 mei.
Geen enkele technologie staat zo in de schijnwerpers als AI. Reden voor het bestuur van de VO-raad om prof. dr. Inge Molenaar (Radboud Universiteit en Nationaal Onderwijslab AI) en prof. dr. Jeroen van den Hoven (Ethiek en Technologie aan de TU Delft) uit te nodigen voor een uiteenzetting op het thema. Na beide inleidingen gingen de leden met elkaar in gesprek over de kansen en risico’s van AI: wat vinden we van de technologie, waar worden we nerveus van, hoe zouden we het willen inzetten en hoe houd je als onderwijs de regie?
Molenaar en Van der Hoven benadrukken hoe belangrijk het is dat schoolbesturen nu de regie pakken: schoolleiders en schoolteams moeten zelf gaan bepalen welke technologie de klas in komt en welke niet. Jeroen van den Hoven pleitte voor een werkwijze van 'ethics by design'. Middels een programma van eisen kan je als schoolbestuur en als sector aan de voorkant bepalen aan welke waarden een AI-systeem moet voldoen. Ook zouden richtlijnen vanuit de overheid en Europa kunnen helpen om schoolbesturen hierbij te ondersteunen.
De VO-raad heeft samen met de PO-Raad een themacommissie Digitalisering. Deze commissie heeft zich het afgelopen jaar ook gebogen over het vraagstuk van kunstmatige intelligentie, en dit heeft geleid tot een advies aan de besturen van de VO-raad en de PO-Raad. Leden van de themacommissie riepen tijdens het plenaire gesprek op de ALV bestuurders op om niet zelf het wiel uit te gaan vinden: vraagarticulatie moeten we samen als sector oppakken. Binnen het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) vindt die vraagarticulatie al plaats. Inge Molenaar vertelde over hun aanpak: het onderwijs zit zelf aan het stuur om in co-creatie met de wetenschap en het bedrijfsleven te werken aan AI-projecten in het funderend onderwijs. Ook onderzoeken ze de gevolgen voor een bewuste en verantwoorde inzet van AI in de klas.
Volgens de sprekers vraagt de opkomst van AI om bewust en goed geïnformeerd handelen van elk bestuur en elke school - met oog voor de kansen én voor het beheersen van de risico’s. Dit wordt ook onderstreept in het advies van de themacommissie digitalisering aan het bestuur van de VO-raad en de PO-Raad. Dit advies is opgesteld in samenwerking met experts van Kennisnet en SIVON.
Centraal in dit advies staat de oproep voor de ontwikkeling van een sectorbrede aanpak rond AI. Een aanpak die schoolbestuurders ondersteunt in het streven naar doordacht gebruik van de technologie. De Themacommissie doet daartoe de volgende aanbevelingen:
Besteed permanent en sectorbreed aandacht aan de ontwikkelingen rond AI, en organiseer daartoe een publieke AI-expertisefunctie op sectorniveau.
Adviseer als sectorraad de leden om weloverwogen om te gaan met de inzet van AI.
Biedt schoolbesturen al op korte termijn concrete inhoudelijke richtlijnen, en suggesties hoe aandacht voor AI binnen scholen vorm kan worden gegeven.
Oefen invloed en regie uit op de AI activiteiten van de grotere leveranciers in het Nederlandse funderend onderwijs, via vraagarticulatie en co-creatie.
