Burgers die camerabeelden delen met de politie, lopen het risico dat hun woonadres is te achterhalen. In online vonnissen staan dermate veel details dat het voor anderen eenvoudig is om na te gaan waar een camera hangt. De Raad voor de Rechtspraak erkent het probleem en kijkt naar structurele maatregelen. Dat schrijft BNR, dat op onderzoek uitging (1).
Om de privacy van burgers, slachtoffers en verdachten te beschermen, gebruikt de Raad voor de Rechtspraak anonimiseringsrichtlijnen (2). In plaats van namen, adressen, woonplaatsen, geboortedata, kentekennummers en andere identificerende termen voluit te noemen, worden deze in online vonnissen weggelaten en vervangen door termen als [getuige], [slachtoffer] en [adres]. Het uitgangspunt van de anonimiseringsrichtlijnen is dat alle gegevens die meer vertellen over de identiteit van een slachtoffer of dader, geanonimiseerd moeten worden.
Uit onderzoek van BNR blijkt dat de anonimiseringsrichtlijnen tekortschieten als het gaat om burgers die camerabeelden aanleveren aan de politie. De onderzoeksredactie wist in meerdere online vonnissen het adres van burgers te achterhalen die beelden van deurbel- of bewakingscamera’s hadden aangeleverd. In de vonnissen stond dermate gedetailleerde informatie over de camerabeelden dat de redactie de locatie van de camera kon nagaan met Google Streetview.
De mensen die de videobeelden hadden aangeleverd, wisten van niets en reageerden geschokt op deze bevinding. De meesten zeiden dat ze het liefst vooraf hierover waren ingelicht.
Advocaten erkennen dat het waarborgen van de anonimiteit van verdachten, getuigen en andere betrokkenen soms een wassen neus is. Dat geldt niet alleen voor civiele zaken -rechtszaken tussen particulieren, stichtingen of bedrijven- maar ook voor strafrechtzaken.
Doordat videobeelden steeds vaker een belangrijke rol spelen in strafzaken en meer vonnissen online zijn na te lezen, liggen er nieuwe risico’s op de loer. Onlangs meldde BNR nog dat de politie tegenwoordig steeds vaker beeldmateriaal van deurbelcamera’s vordert (3) van burgers. Namen en andere privégegevens van eigenaren van deurbelcamera’s kunnen zo ongewenst in strafdossiers terecht komen.
Juristen zeggen dat de rechtspraak er alles aan doet om de privacy van betrokkenen te waarborgen. Vanuit het oogpunt van transparantie is het echter onvermijdelijk dat er identificerende gegevens in online vonnissen te vinden zijn. Diverse advocaten en juristen die BNR sprak vinden dat het publiceren van gegevens die herleidbaar zijn naar woonadressen van getuigen te ver gaat. ICT-jurist Arnoud Engelfriet zegt dan ook dat de anonimiseringsrichtlijnen mogelijk aan ‘een opfrisbeurt’ toe zijn.
De Raad voor de Rechtspraak zegt in een reactie dat ze het probleem herkent. “Ontwikkelingen op het gebied van onder anderen veiligheid, technologie en privacy werpen soms nieuwe dilemma’s op bij het anonimiseren van uitspraken”, zo vertelt een woordvoerder aan de onderzoeksredactie van BNR. De Raad brengt momenteel de impact van nieuwe technologische ontwikkelingen in kaart. “Mogelijk zal dit leiden tot nieuwe aanpassingen van de anonimiseringsrichtlijnen”, aldus de woordvoerder.
De Raad voor de Rechtspraak geeft geen commentaar op individuele gevallen. De woordvoerder bevestigt wel dat een aantal vonnissen waarin BNR de het woonadres van de getuige wist te identificeren ‘onder de aandacht’ is gebracht bij de rechtbanken. Eén dossier is reeds aangepast.
Slachtoffers en getuigen die ontdekken dat hun adres vindbaar is aan de hand van geanonimiseerde informatie in een vonnis, kunnen een verzoek tot verwijdering indienen. Medewerkers van de rechtbank kijken dan of de anonimiseringsrichtlijnen niet goed zijn toegepast. “Als dit het geval is, dan wordt de anonimisering direct aangepast”, zo belooft de woordvoerder.”
(1) https://www.bnr.nl/nieuws/juridisch/10540803/thuisadressen-getuigen-vindbaar-via-online-vonnissen
(2) https://www.rechtspraak.nl/Uitspraken/paginas/anonimiseringsrichtlijnen.aspx
(3) https://www.vpngids.nl/nieuws/politie-vordert-steeds-vaker-videobeelden-deurbelcameras/
