Facebook geeft toe aan de druk die de Turkse regering uitoefent op het sociale netwerk. Het bedrijf van Mark Zuckerberg start een procedure om een vertegenwoordiger aan te wijzen, die fungeert als contactpersoon tussen het bedrijf en de overheid. Ondanks deze knieval gaat het bedrijf de waarden en normen van zijn community niet aanpassen. Dat schrijft Facebook in een persverklaring.
In het bericht schrijft het sociale netwerk dat ze de ontwikkelingen van de Turkse internetwet nauwlettend in de gaten heeft gehouden. Deze stelt nieuwe voorwaarden aan sociale media. “Net als andere socialemediabedrijven hebben we besloten om een procedure te starten om een juridische entiteit als lokale vertegenwoordiger aan te stellen, in overeenstemming met de wet. Tegelijkertijd erkennen wij het belang van ons platform als plek waar gebruikers in alle vrijheid hun mening kunnen uiten”, zo schrijft Facebook in het persbericht.
Het besluit om een vertegenwoordiger aan te stellen, komt als een verrassing. Afgelopen jaar was Facebook nog stellig en zei dat ze geen gehoor zou geven aan de omstreden internetwet in Turkije. Nu komt het bedrijf terug op deze beslissing.
Facebook zegt dat het besluit om een vertegenwoordiger en contactpersoon aan te stellen geen invloed heeft op de normen en waarden van de Facebook community, waaronder de vrijheid van meningsuiting. Ook zegt ze niet te bezwijken onder overheidsverzoeken om deze geloofsovertuigingen te verloochenen. “We roepen onze vertegenwoordiger terug als we merken dat er druk op ons wordt uitgeoefend”, waarschuwt Facebook.
In juli 2020 introduceerde de regering van Recep Tayyip Erdoğan een nieuwe wet voor socialemediabedrijven. Daarin staat dat als zij een melding van ‘illegale content’ ontvangen, dit bericht verplicht binnen 48 uur van hun platform moeten verwijderen. Of sociale netwerken moeten een goede reden aandragen waarom ze geen gehoor geven aan dit verzoek.
Een ander speerpunt uit de wet is dat sociale netwerken die dagelijks meer dan één miljoen bezoekers hebben, ten minste één vertegenwoordiger moeten aanstellen. Deze persoon, die dient te beschikken over de Turkse nationaliteit, fungeert als aanspreekpunt en doorgeefluik van de overheid.
Bedrijven die geen gehoor geven aan de nieuwe regels, riskeren een boete. Deze bedraagt minimaal één miljoen lira, maar kan oplopen tot dertig miljoen lira (drie miljoen euro). Als ultieme middel om druk uit te oefenen op socialemediabedrijven die geen gehoor geven aan de internetwet, kan de Turkse overheid het internetverkeer afknijpen. In de wet staat dat de regering de bandbreedte tot maximaal 90 procent mag beperken. Een website is dan nagenoeg volledig ontoegankelijk.
Mensenrechtenorganisaties kijken met argusogen naar de nieuwe wetgeving voor sociale media. Zij vrezen dat de Turkse regering de oppositie en activistische sentimenten in de samenleving monddood wil maken. Amnesty International noemde de wet een “brutale aanval op de vrijheid van meningsuiting”. “Journalisten riskeren jarenlange gevangenisstraffen als ze kritisch zijn in hun reportages. Nu moeten ook socialemediagebruikers zich verdedigen tegen de Turkse autoriteiten (…) Dit is overduidelijk in strijd met de vrijheid op meningsuiting op het internet en maakt inbreuk op internationale mensenrechten.”
Ook Human Rights Watch vreest voor het ergste. Volgens de belangenorganisatie probeert de overheid met de wet zijn grip te vergroten op sociale media. Tegelijkertijd versterkt de regering hiermee censuur en kan ze zijn pijlen richten op willekeurige gebruikers. “Sociale media zijn voor velen een reddingslijn die de platforms gebruiken om het laatste nieuws te lezen. Dit luidt een nieuw en duister tijdperk in voor online censuur”, zo zei Tom Porteous van Human Rights Watch afgelopen jaar.
Turkije staat erom bekend websites uit de lucht te halen als ze onwelgevallige opinies erop nahouden of publiceren. In augustus 2016 blokkeerde de Turkse regering Facebook, Twitter, YouTube en Vimeo, omdat contentcreators kritiek hadden op de premier. Eind 2019 deed Erdoğan hetzelfde met Facebook, Twitter en WhatsApp. Langs de Syrische grens was op dat moment een militaire operatie gaande om de Koerden te verdrijven. Wellicht probeerde de premier te voorkomen dat de rebellen gevoelige informatie in handen zouden krijgen.
De meest beruchte Turkse blokkade komt op naam van Wikipedia. Turkije blokkeerde de internetencyclopedie 991 dagen, omdat enkele pagina’s suggereerden dat de regering nauwe banden had met Islamitische Staat (IS) en de staat terroristische organisaties steunde. Wikipedia weigerde deze teksten offline te halen en aan te passen. Ook via de rechter lukte het niet om Wikipedia aan te pakken. Daarop besloot Erdoğan om de online encyclopedie volledig te blokkeren. De site vormde in zijn ogen een gevaar vormde voor de nationale veiligheid van het land.
