Vanuit één app berichten versturen via WhatsApp, Signal, Telegram en Facebook Messenger: het klinkt nog wat onwerkelijk, maar is binnenkort misschien mogelijk. De Europese Unie werkt namelijk aan een wetsvoorstel dat interoperabiliteit tussen online platforms verplicht.
Interoperabiliteit houdt in dat verschillende online platforms hun chatdiensten en andere functies integreren. Platforms bieden dan niet alleen hun eigen diensten aan, maar maken het ook mogelijk om deze samen met de diensten van andere platforms te gebruiken (1). De EU wil interoperabiliteit van grote techbedrijven verplichten, als belangrijk onderdeel van de Digital Markets Act (DMA), een wetsvoorstel van de Europese Commissie (2).
Interoperabiliteit tussen verschillende platforms kan internetgebruikers minder afhankelijk maken van grote spelers zoals Facebook en Google (2). Zij worden in de DMA poortwachters genoemd: bedrijven die consumenten per se nodig hebben om bepaalde diensten te gebruiken. Nu al willen sommige gebruikers uitwijken naar andere platforms, maar dat is niet altijd eenvoudig. Als gebruikers van verschillende diensten in de toekomst met elkaar verbonden zijn, maakt dat overstappen makkelijker. En dat is dus goed nieuws voor de consument.
Zo zijn er over berichtendienst WhatsApp zorgen dat gegevens worden gedeeld met moederbedrijf Facebook. Alternatieven voor Whatsapp zijn Signal en Telegram. Dat zijn onafhankelijke platforms met opties voor sterke versleuteling van berichten. Tot nu toe betekent overstappen naar deze diensten nog dat het niet mogelijk is om te communiceren met gebruikers van andere diensten, maar daar wil de EU met de DMA dus verandering in brengen. De nieuwe wet moet de grote spelers in de digitale wereld minder almachtig maken.
Experts zien interoperabiliteit ook als een oplossing voor het vraagstuk van de macht van poortwachters rondom contentmoderatie (3). Tot op heden bepalen de grote spelers zelf welke content ze beschikbaar maken voor internetgebruikers en welke ze verwijderen. Wanneer verschillende platforms geïntegreerd zijn, ligt die macht op een lager niveau. Bijvoorbeeld bij gebruikers zelf.
Een voorbeeld van deze vorm van regulering is al te vinden bij platformen die functioneren via de opensourcesoftware Mastodon (4). Gebruikersgemeenschappen maken bij deze platforms hun eigen beleid rondom contentmoderatie. Daarbij kunnen ze gebruikmaken van bestaande webstandaarden.
Van interoperabiliteit tussen de grote online platforms en innovatieve platforms van andere eigenaren is tot op heden geen sprake. Facebook is naar verluidt wel al bezig met het interoperabel maken van eigen diensten WhatsApp en Messenger. Maar dat vergroot de monopoliepositie van het platform alleen maar en gaat dus juist tegen het doel van de DMA in. Hiervoor waarschuwde de Duitse minister van Justitie bijvoorbeeld in 2019 al (5).
De DMA vormt samen met de Digital Service Act (DSA) het Digital Service Pakket. Dat pakket moet de grondrechten van gebruikers van digitale diensten beter beschermen en innovatie, groei en concurrentievermogen van digitale diensten bevorderen. Het nieuwe wetsvoorstel is inmiddels in de onderhandelingsfase beland (6).
Ondertussen zijn er nog veel onduidelijkheden over het wetsvoorstel. Zo is nog niet bekend hoe autoriteiten gaan controleren of de grote platformen zich aan de nieuwe regels gaan houden (7). Ook vragen kleine bedrijven en startups zich nog af wat de nieuwe wet voor hen gaat betekenen, omdat nog niet is afgebakend wie poortwachters zijn.
(1) https://ddma.nl/actueel/wat-betekenen-de-digital-services-act-de-digital-markets-act-voor-data-marketing/
(2) https://www.vpngids.nl/nieuws/eu-werkt-aan-wetgeving-tegen-big-tech/
(3) https://vimeo.com/533541183
(4) https://publicspaces.net/2021/07/28/interoperabiliteit-en-federatie-voor-een-eerlijker-en-diverser-internet/
(5) https://tweakers.net/nieuws/148614/duitsland-combineren-messenger-whatsapp-en-instagram-leidt-tot-monopolie.html
(6) https://www.europarl.europa.eu/news/nl/press-room/20211210IPR19211/wet-inzake-digitale-markten-parlement-klaar-om-met-raad-te-onderhandelen
(7) https://nos.nl/artikel/2413395-eu-richt-met-nieuwe-wetgeving-pijlen-op-hart-van-big-tech
(8) https://www.dutchstartupassociation.nl/dutch_startup_association_nldigital_worry_about_unintended_effects_of_the_digital_markets_act_on_dutch_start_scaleups
