Het kabinet heeft de Kamer van Koophandel (KvK) gevraagd om voorlopig geen informatie te verstrekken uit het UBO-register. De instantie zegt de instructie van de regering op te volgen, totdat er anders wordt gezegd. Sigrid Kaag, de minister van Financiën, gaat de komende dagen met alle betrokkenen om tafel om te praten over de gevolgen van het arrest van het Europees Hof.
Dat schrijft minister Kaag, mede namens de minister van de Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz-Zegerius en de minister van Economische Zaken en Klimaat Micky Adriaansens, in een brief aan de Tweede Kamer (1).
‘UBO’ is een afkorting voor Ultimate Beneficials Owners. Het UBO-register is een Europese database waarin staat wie de eigenaar is van een stichting of vennootschap, en wie er zeggenschap of een belang heeft in de betreffende organisatie. Het doel van het register is om criminele activiteiten te voorkomen en op te sporen, zoals het witwassen van geld, financiering van terroristische groeperingen en andere vormen van fraude.
Een deel van de gegevens uit het UBO-register is openbaar voor Nederlandse en Europese instanties. Het gaat om voor- en achternaam, geboortedatum, nationaliteit en de omvang van het economisch belang van de UBO. Het idee is dat vrije toegankelijkheid tot deze data een afschrikwekkende werking heeft voor criminelen.
Een Luxemburgse rechter besloot om een aantal prejudiciële vragen voor te leggen aan het Europees Hof van Justitie over de uitleg van de antiwitwasrichtlijn, waaruit de oprichting van het UBO-register is voortgevloeid. Een vennootschap probeerde te voorkomen dat de gegevens van zijn organisatie publiekelijk toegankelijk waren. De rechtbank stelde de vennoot in het gelijk, omdat openbaarmaking van zijn gegevens “een onevenredig risico” met zich zou kunnen meebrengen. Dat zou een inbreuk zijn op zijn grondrechten.
Het Europees Hof van Justitie oordeelt dat het vonnis van de Luxemburgse rechtbank juist is. “Het Hof merkt op dat toegang van het grote publiek tot informatie over de uiteindelijk begunstigden een ernstige inmenging vormt in de grondrechten op eerbiediging van het privéleven en bescherming van persoonsgegevens, die respectievelijk zijn neergelegd in de artikelen 7 en 8 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie”, zo staat er in de uitspraak van het Hof (2)
Doordat informatie uit het UBO-register voor iedereen toegankelijk is, is het mogelijk om een beeld te krijgen over de materiële en financiële situatie van de uiteindelijke begunstigde. Er zijn ook geen maatregelen die voorkomen dat persoonsgegevens vrijelijk kunnen worden verspreid en opgeslagen. Dat is een ernstige inbreuk op de eerbiediging van het privéleven en bescherming van persoonsgegevens.
“Het Hof stelt evenwel vast dat de uit deze maatregel resulterende inmenging niet beperkt is tot wat strikt noodzakelijk is en niet evenredig is met het nagestreefde doel”, zo oordeelt het Hof.
De uitspraak van het Hof richt zich weliswaar tot de Europese Commissie, maar heeft wel degelijk ook gevolgen voor EU-lidstaten. Minister van Financiën Sigrid Kaag schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat de uitspraak van het Hof aanleiding geeft om de informatieverstrekking over UBO’s onder de loep te nemen. “In dat licht heb ik de Kamer van Koophandel gevraagd vanaf heden tijdelijk geen informatieverstrekkingen uit het register meer te verzorgen.”
Het UBO-register wordt in ons land beheerd door de Kamer van Koophandel. Die heeft minister Kaag toegezegd haar verzoek uit te voeren tot nadere besluitvorming. De bewindsvrouw belooft om het arrest de komende dagen te bestuderen en met Europese Commissie te overleggen welke informatie wel vrijgegeven kan worden.
Minister Kaag benadrukt dat het besluit om voorlopig geen informatie te verstrekken uit het UBO-register gevolgen heeft. “Het voorlopig niet meer verzorgen van informatieverstrekkingen betekent bijvoorbeeld voor de opsporing dat informatie weliswaar minder gemakkelijk geraadpleegd kan worden, maar dat de benodigde informatie op basis van een vordering van de OvJ [officier van justitie, red.] nog wel beschikbaar is. De uitspraak kan ook financiële gevolgen hebben, aangezien het beheer van het register wordt bekostigd aan de hand van de vergoedingen voor raadplegingen.”
Tot slot benadrukt de minister van Financiën dat de uitspraak van het Hof geen invloed heeft op de plicht van organisaties om UBO’s te registreren.
Stichting Privacy First zegt in een verklaring dat het hof “een dikke streep” heeft gezet door de openbare toegankelijkheid van het UBO-register (3). “Voor Nederland betekent dit dat het UBO-register per direct niet meer openbaar toegankelijk mag zijn. Privacy First roept de minister van Financiën op dat zo spoedig mogelijk in orde te maken. De Kamer van Koophandel moet hier met één druk op de knop voor kunnen zorgen”, zo zegt de advocaat van Stichting Privacy First, Otto Volgenant van Boekx Advocaten. Als hier geen gehoor aan wordt gegeven, dan start Privacy First een kort geding, zo schrijft de stichting op Twitter.
Stichting Privacy First spande afgelopen jaar een rechtszaak om het UBO-register stop te zetten. De stichting verloor deze zaak, evenals het hoger beroep. Zowel de rechter als het gerechtshof oordeelde dat het “niet aannemelijk is” dat het UBO-register voor grote schade zou zorgen voor vennoten. Het Europees Hof denkt daar anders over.
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2022Z22820&did=2022D49311
https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2022-11/cp220188nl.pdf
https://privacyfirst.nl/rechtszaken-1/item/1240-gerechtshof-ubos-kunnen-zelf-om-afscherming-vragen.html
